Ervaringen doorlichting

Directeur Lieve Welleman neemt jullie mee op de rollercoaster van hun doorlichting…

Hoe hebben jullie zich voorbereid voor de doorlichting?

De voorbije twee jaar waren zwaar, heel zwaar. Tijdens de pandemie moest er constant worden geschakeld. Leerkrachten vielen uit, af en toe moest een klas in quarantaine, kinderen raakten besmet. Wij werden experten in het snel aanpassen van uurroosters, vervangingen regelen en vonden oplossingen om via ICT de kinderen van thuis uit te laten de lessen volgen. Alles onder controle!

Tot ik de ochtend van 14 februari (Valentijn) mijn mailbox opende en de blijde boodschap kreeg dat wij in de week van 21 maart (begin van de lente) een doorlichting zouden krijgen. Even slikken. Wiskunde en LO werden drie jaar geleden al eens grondig doorgelicht bij een proefdoorlichting, maar deze telde niet mee. Jammer want we behaalden toen schitterende resultaten. Bij het online intake gesprek met de verantwoordelijke inspecteur werd mij gezegd dat we zelf een focus mochten kiezen en dat dit opnieuw wiskunde mocht zijn. Oef! Pak van mijn hart. Onze wiskunde zit goed, daarvan was ik overtuigd.

Pas op 23 februari kreeg ik het ‘goede’ nieuws dat de inspectie als focus wetenschappen en techniek had gekozen. Ojee, panic in the house! We hadden wilde plannen om onze W.O. in orde te zetten naar analogie met wiskunde, maar in mijn schoolontwikkelingsplan kon ik zien dat alles on hold was gezet in februari 2020. Tijdens de pandemie hadden we immers heel wat andere katjes te geselen.

Aan de slag dan maar. Het team werd bijeen geroepen en de paniek was te lezen in de ogen van de leerkrachten. Hierop zat niemand te wachten.

Tijdens de krokusvakantie kwamen de kleuterjuffen een paar keer samen om de puntjes op de i te zetten. Zij kregen geen focus, maar er zou in de klassen een rondgang plaatsvinden om te kijken of alle domeinen voldoende aan bod kwamen en of er een horizontale en verticale lijn terug te vinden was.

Het overleg tussen de mensen van de lagere school gebeurde vooral online en ’tussen de soep en de patatten’. We wisten dat techniek en wetenschappen voldoende aan bod kwamen, maar waren er ons absoluut van bewust dat er nog geen lijn zat in deze materie.

Last minute nog snel wat leerlijnen opstellen, daar gingen we niet aan beginnen. We wisten van de proefdoorlichting dat dit ballonnetje heel snel zou worden doorprikt. Tot overmaat van ramp had ik de pech 10 dagen voor de doorlichting besmet te zijn met Covid-19. Dankzij Dafalgan en Brufen, was ik toch in staat om telefonisch en via alle mogelijke kanalen de leerkrachten bij te staan en gerust te stellen. Iedereen controleerde nog snel zijn agenda, vulde nog wat doelen aan waar deze ontbraken en las in de leerplannen de visies na van de domeinen die aan bod zouden komen.

Hoe hebben jullie de doorlichting als team ervaren?

Tijdens de eerste dag van de doorlichting was de spanning binnen het team te snijden. Mensen begonnen aan zichzelf te twijfelen, vroegen zich af of de vriendelijkheid van de inspecteurs wel oprecht was, waren heel erg zenuwachtig voor de gesprekken. Zelf had ik weinig last van stress. Ik word voor gek verklaard wanneer ik zeg dat ik een doorlichting boeiend en interessant vind. We konden enkel tonen wat we als school al deden, lieten de inspectie mooie lessen zien, zowel voor wiskunde als techniek en wetenschappen, en gaven zelf aan waar we als school zeker nog werkpuntjes hadden. Dit werd door hen heel erg gewaardeerd. We hebben onszelf ‘bestoeft’ wat betreft de zaken die wij heel goed deden en gaven zelf aan waar we als school absoluut nog willen aan werken of willen in groeien.

Het belangrijkste bij de doorlichting is de visie van de school. Waar staat de school voor en op welke manier zorgt zij voor kwalitatief onderwijs. Het is absoluut niet de bedoeling massa’s teksten voor te leggen, integendeel. Bij alle gesprekken met het team, ouders en kinderen wordt gekeken of deze visie klopt en is doorleefd. Gaan jullie kinderen graag naar school? Krijgen jullie als ouder voldoende info? Krijgen alle kinderen uit de klas dezelfde kansen? Helpt de juf of meester jou als je iets niet kan? Hoe gebeurt dit? Krijg je als sterke leerling extra uitdagende oefeningen? Hoe zit het met de in- en output? Telkens weer wordt door hen geverifieerd of de beweringen van de directie en ZOCO (een beleidsteam hebben wij niet) kloppen. Zij willen een team zien dat elkaar waardeert, waar gepraat wordt, waar overlegd wordt, waar iedereen zijn of haar talenten gekend zijn en gebruikt worden, waar iedereen inspraak heeft.

Op het einde van elke dag kreeg ik van beide inspecteurs een korte, soms langere reflectie. Zij waren absoluut begaan met het welbevinden van de leerkrachten. Regelmatig werd mij ook gevraagd of hun bevindingen klopten. Het waren soms lange maar open gesprekken. Tijdens de gesprekken over de twee focussen en de kleuterafdeling, kon een afvaarding van het team zichzelf inschalen. Een ruim aantal stellingen moesten een score krijgen die ging van rood naar oranje en groen. Blauwe scores zouden nu slechts in heel uitzonderlijke gevallen nog worden toegekend, was ons al duidelijk gemaakt bij de kennismaking. De laatste dag van de doorlichtingsweek kwamen de synthesegesprekken waarin de inspectie nader toelichtte waarom ze welke kleur hadden gegeven aan de verschillende schalen uit het OK kader.

Hoe voelden jullie zich toen de doorlichting achter de rug was?

Daar waar we eerst best verontwaardigd waren over het feit dat de inspecteurs alweer de scholen kwamen teisteren na zo een helse Covid-jaren, waren we naderhand heel blij dat zij nu reeds voor de deur stonden. Na het mooie resultaat zit het team weer vol energie. De ‘goesting’ is terug. Ja, we zijn goed bezig en ja, het kan nog beter voor een aantal zaken. Maar dat is net wat onderwijs zo boeiend maakt. GO! is samen leven en ook samen leren. Dit voelden de inspecteurs tijdens de doorlichtingsweek en ze waren blij te zien dat wij niet alleen zorg dragen voor kinderen maar ook voor elkaar.

Wat waren de resultaten?

Ons resultaat mag er zijn. We hebben oranje gekregen voor de horizontale en verticale samenhang die nog ontbreekt bij wetenschappen en techniek. Voor alle overige kwaliteitsbeelden kregen we een groene score en als kers op de taart kregen wij 5 keer een blauwe score (overtreft de verwachting)! Ook aan onze veiligheid zijn er nog verbeterpunten, maar hier kunnen we gelukkig rekenen op de samenwerking met de Scholengroep.

De beide inspecteurs drukten ons op het hart dat Covid-19 inderdaad een rol had gespeeld de voorbije jaren en dat zij er alle begrip voor hadden dat de school bewust had gekozen om alle energie te steken in het vermijden van leerachterstand. Zij verklaarden een super aangename week te hebben doorgemaakt bij ons, dat zij enorm hadden genoten van de open sfeer en opbouwende gesprekken met het team en de kinderen.

Welke tips zouden jullie aan andere scholen, die in de toekomst doorlichting hebben, willen geven?

Een gouden tip lijkt mij toch wel te zorgen voor samenhorigheid, teamspirit.  De sfeer die heerst op de school is allesbepalend. Wees jezelf, wees kritisch tegenover jezelf en de visie van de school, draag zorg voor alle kinderen en haal er het maximum uit.

Wij zijn er voor een aantal jaren vanaf, maar deze week zorgde ervoor dat wij opnieuw energie kregen om alle domeinen en leergebieden stuk voor stuk aan te pakken en te verbeteren. Komt goed, we kunnen het!

Directeur Sofie De Pauw deelt met jullie de ervaring van hun doorlichting.

Hoe hebben jullie zich voorbereid op de doorlichting?

Als eerste stap hebben wij (beleidsteam) een realistisch tijdspad opgemaakt dat liep vanaf de aankondigingsbrief tot de eerste doorlichtingsdag. We hebben de site van de onderwijsinspectie geraadpleegd om na te gaan welke documenten we vooraf of met de start van de doorlichtingsweek moesten bezorgen/klaarleggen. Meteen na het informeren van het team namen we contact op met Tijl Bondue, SPOC van de PBD. Het beleidsteam voorzag een aantal overlegmomenten met Tijl in functie van hulp en ondersteuning. Eigenlijk heb je nood aan een klankbord bij wie je terecht kan met vragen, bedenkingen en verzuchtingen. Voor ons was/is dat Tijl.

We maakten een blad met twee kolommen waar we enerzijds vragen voor de inspectie en anderzijds vragen voor Tijl noteerden. Overal ging ons vragenlijstje mee, zelfs op het nachtkastje. Hoe dichter de datum van de kick-off naderde, hoe korter ons vragenlijstje werd. Ik zou zelfs zeggen, hoe beter de nachtrust. Maar dat zou gelogen zijn.

Het beleidsteam maakte een gedeelde digitale ‘to do’ lijst waar iedereen hersenspinsels en to do’s kon bij kladden. Het aangename was dat er een leuke tune te horen viel telkens er een ‘to do’ kon worden afgevinkt. Ook het gezamenlijk werken aan dezelfde doelen werkt zéér stimulerend ondervonden wij.

In de voorbereidingsperiode planden we systematisch werk– en overlegmomenten in voor het beleidsteam alsook twee PV’s met het volledige team. De eerste PV was vooral informatief met: het overlopen en invullen van de weekplanning, het herhalen van enkele kaders/brillen die de doorlichting hanteert (ROK, de driehoek ‘documenten – klasvloer – communicatie’, PDC, enzovoort) en het overlopen van belangrijke en veelgebruikte terminologie. Omdat we de tweede PV iets ‘lighter ’ wilden houden, maakten we dit vooral interactief door de leerkrachten in groep en aan de hand van stellingen in gesprek te laten gaan over de OW – schalen. Op die manier werden leerkrachten iets vertrouwder met het specifieke taalregister dat binnen de OW – schalen gehanteerd wordt. Bovendien maakten ze vooraf al eens een inschaling wat tijdens de reflectiegesprekken zeker van pas kwam.

De weekplanning werd door het beleidsteam voorbereid maar in team afgeklopt. Wij vonden het belangrijk dat iedereen inspraak kon hebben in wat betreft het tijdstip en het domein van de klasbezoeken binnen de gekozen focussen. Iedereen heeft zijn talenten en expertise, dat was ons uitgangspunt.

Per onderzoeksvraag (proces kwaliteitsontwikkeling – leerlingbegeleiding) en voor het startgesprek met het beleidsteam hadden wij geopteerd om te werken met een PPT.  Een leidraad voor het verhaal dat we wilden vertellen, een combinatie van staakwoorden en vooral veel beelden.

Welke aspecten zetten jullie graag in de kijker?

Binnen onze schooleigen visie zijn er een aantal speerpunten waar we de voorbije schooljaren hard aan hebben gewerkt. Bewuste keuzes op pedagogisch – didactisch en beleidsmatig vlak. Keuzes die we vanuit een sense of urgence hebben gemaakt, waar we trajecten rond lopen hebben en die een impact hebben op het school- en klasgebeuren.

Het heeft het team dan ook een boost gegeven dat het de inspecteurs niet ontgaan is, dat de visie leeft op school en in het team, dat er een verticale lijn zichtbaar is voor begrijpend luisteren en lezen, dat EDI leeft op de klasvloer en dat gedeeld(er) leiderschap geen hol begrip is.

Het feit dat tijdens de gesprekken met het beleidsteam iedereen even gemakkelijk het initiatief nam om te spreken, om een standpunt in te nemen of zelfs om zaken te weerleggen, werd opgemerkt en ook positief bekrachtigd.

Wat ik ook zeker wil benadrukken, is dat de inspecteurs veel feedback hebben gegeven. Positieve aspecten maar ook groeikansen en verbeterpunten. Uiteindelijk kunnen wij, met het verkregen verslag, in team concreet aan de slag.

Wat mij vooral is bijgebleven, is dat de inspecteurs het van groot belang vonden dat het team samenhorigheid uitstraalde. En dat is voor mij zéér veel waard, meer dan elke andere inschaling.

Hoe hebben jullie als team de doorlichting ervaren?

Toen de aankondiging in de mailbox zat, was mijn eerste gevoel een combinatie van ongeloof en blinde paniek. Vooral omdat het mijn eerste doorlichting als leidinggevende was. Maar toen ik de collega’s die namiddag op de hoogte bracht, zag ik bij iedereen vastberadenheid en strijdlust om te tonen waar we de voorbije jaren keihard aan gewerkt hebben. Ik voelde wederzijds vertrouwen en goesting om er samen voor te gaan.

Ondanks het strakke keurslijf binnen de vooraf gekende weekplanning, blijft een doorlichting een stressvolle periode. Van de meest ervaren leerkrachten tot jonge starters, iedereen ervaart vooral de gesprekken vrij intens. Er werd stevig doorgevraagd en bovendien werden de antwoorden van de eerste groep meteen afgetoetst bij de tweede groep. Vandaar het belang van de driehoek ‘documentatie – klasvloer – communicatie’:  de visie en wat terug te vinden is in documenten, moet ‘leven’ op de klasvloer en moet te horen zijn in wat leerkrachten vertellen tijdens de gesprekken.

De doorlichting gebeurde hybride, wat maakte dat de inspecteurs slechts twee voormiddagen fysiek aanwezig waren in functie van klasbezoeken binnen de twee focussen en kleuterafdeling. Dit zorgde ervoor dat elk observatiemoment zéér kort was, waardoor collega’s soms het gevoel hadden dat de essentie van de les niet altijd gezien werd.

Na de gesprekken werd er vrijwel meteen teruggekoppeld naar het beleidsteam. Hierdoor kregen we tijdens het proces al tips en feedback over wat opgemerkt werd. Positieve aspecten maar ook verbeterpunten en groeikansen.

De laatste dag hebben een aantal collega’s van het extra spreekuur gebruik gemaakt om nog zaken te duiden, vertellen of vragen. Hierdoor kon bij iedereen de rust terugkeren alvorens af te ronden.

Welke tips geven jullie aan andere scholen?

Verticale samenhang is heel belangrijk en daar wordt ook voortdurend naar gepolst. Het is belangrijk dat leerkrachten weten wat er bij elkaar gebeurt, wat er aan de muren hangt, waarom het aan de muren hangt… Ga zeker elkaars klasbeeld bekijken.

Zorg er ook voor dat collega’s de taal spreken en begrijpen die de inspecteurs hanteren. Ik denk dan specifiek aan de doelen en OW-schalen van het ROK. Deze vormen de leidraad bij de gesprekken. Het geeft toch al iets meer rust – in de mate van het mogelijke natuurlijk – als dat geen totaal onbekende materie is.

Een laatste tip die ik iedereen wil meegeven: blijf authentiek. Je kan onmogelijk met alles tegelijk bezig zijn. Wordt er een leergebied doorgelicht dat net niet in jullie focus zat de voorbije periode, ga dan niet snel nog zaken ontwikkelen. Maar geef aan wat jullie wel al doen en gebruik de groeikansen en tips om nadien mee aan de slag te gaan.